In 1997 ontstond bij het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland het plan om een werkgroep paleografie op te richten, die zich zou gaan bezighouden met het transcriberen, d.w.z. het omzetten van oude Middelnederlandse en Nederlandse geschriften in leesbaar Nederlandse teksten.
Aanvankelijk koos men voor de akten, die zich in Museum Kennemerland bevinden; daarna waren de notulen van de vergaderingen van de Vroedschap van Beverwijk ( vanaf 1642) en de akten van de Weeskamer van Beverwijk ( vanaf 1556) aan de beurt, die in het Noord-Hollands Archief in Haarlem opgeslagen zijn.
Deze oude handschriften- vnl. 16e, 17e en 18e eeuws- zijn voor (ongeoefende) historische onderzoekers vaak buitengewoon moeilijk te lezen en te begrijpen en met de hulp van de werkgroep paleografie zouden documenten doorgrond en gebruikt kunnen worden, die anders wellicht onbekend zouden blijven.
Immers, stelt u zich voor: de oudste getranscribeerde akte in Museum Kennemerland dateert bv. van 1489, de jongste van 1873 (met als uitzondering een oorkonde uit 1929) en daartussen kan men alle mogelijke variaties in leesbaarheid qua handschrift, (fonetisch) taalgebruik, veelvuldige afkortingen, onbekende letters, woorden en begrippen, kwaliteit van perkament of papier etc. aantreffen!
Behalve de hiervoor genoemde teksten transcribeert de werkgroep zorgvuldig alle ernaast toegevoegde gegevens, zoals bijvoorbeeld opmerkingen in de kantlijn over bv. de 20e of 40e penning, de 10e verhoging, de koopsom en het rantsoen, maar ook het kort samengevatte onderwerp van de betreffende comparitie (vergadering), wat vervolgens een eigen trefwoord krijgt toebedeeld.
In de transcripties zelf worden de ontbrekende letters van de afgekorte woorden tussen haakjes bijgevoegd en zijn alle persoonsnamen, veld-, plaats- en straatnamen voor de duidelijkheid onderstreept en in alfabetische registers terug te vinden. Vreemde woorden en begrippen worden zoveel mogelijk verklaard en zijn eveneens alfabetisch gerangschikt.
Alle leden van de werkgroep transcribeerden de teksten van vóór 1800 eerst alleen; voorts gezamenlijk, al corrigerend en naar beste weten. Die van ná 1800 ( en onlangs die van ná 1720) werden, vanwege het “moderne handschrift”, door enkele leden van de groep integraal overgenomen en bewerkt. Aanvankelijk beschikte de werkgroep slechts over microfiches en kopiëen van de originelen; tegenwoordig maken digitale foto’s het opstellen van een transcriptie een stuk gemakkelijker.
Uitgangspunt hierbij is echter steeds, dat alle teksten zo letterlijk mogelijk getranscribeerd moeten worden en er in principe geen ruimte mag zijn voor eigen interpretatie.
Tot nu toe zijn drie grote ( langdurige) projecten aangepakt:
1.Alle charters ( 93) en transportakten(1489-1873) die zich in het archief van Museum Kennemerland bevinden, zijn op de bovengenoemde wijze getranscribeerd en bewerkt. In 2001 (en in 2011 volledig herzien en fors uitgebreid) heeft de werkgroep hiervan een compleet boek met transportakteformulieren en de betreffende alfabetischeregisters uitgegeven. Tevens is een CD met de volledige tekst te koop en alle bijbehorende digitale foto’s. Dit project is inmiddels afgerond.
2.Alle comparities van de Vroedschap van de stad Beverwijk uit het “Resolutieboeck der steede Beverwijk” vanaf 1642 tot 1794 worden getranscribeerd en tot nu toe zijn er 5 boeken van uitgebracht. De alfabetische lijsten met duizenden persoons- en veldnamen, trefwoorden en vreemde woorden staan weer achterin en in deze serie zijn nu ook CD’s van boek 4 en 5 gemaakt: wederom vergezeld van de digitale foto’s die door de werkgroep zelf gebruikt zijn. Aan het 6e boek wordt gewerkt: we zijn in het jaar 1707 aanbeland en hopen het tot de Franse tijd vol te houden. Men kan nu alvast het verslag van ruim een halve eeuw Beverwijks stadsbestuur erop naslaan!
3.Transcripties van alle akten van de Weeskamer van Beverwijk vanaf 1556.
De Weeskamer was een juridische, plaatselijke instelling die verantwoordelijk was voor het toezicht op de regeling en afhandeling van de nalatenschap van minderjarige kinderen( d.w.z. tot de mondige leeftijd van 25 jaar of tot het huwelijk) en geestelijk onvolwaardige erfgenamen. Weduwen en ongehuwde vrouwen werden in deze kwesties als handelingsonbekwaam beschouwd en moesten zich dus ook door een voogd laten vertegenwoordigen. Alle akten bevatten interessante informatie o.a. wat betreft familienamen en hun onderlinge verbanden. De soms toegevoegde inventarislijsten gunnen ons een bijzonder kijkje in de huishoudens van die tijd!
Van deze trancripties zijn tot nu toe door de werkgroep twee boeken ( tot 1642)en twee CD’s uitgebracht, natuurlijk weer met alle tekst, registers en digitale foto’s.
Behalve dat al deze boeken een boeiend tijdsbeeld van een paar eeuwen opleveren, is wellicht de grootste verdienste van de werkgroep dat duizenden persoonsnamen- burgers van Beverwijk en soms daarbuiten- vaak met familieverbanden ( patroniemen), inclusief beroep, woonhuis, straat en sociale verbanden worden blootgelegd.
Daarnaast kunnen de gevonden straat-, perceel- , veldnamen en namen van waterlopen helpen bij het terugzoeken van de topografie van oud-Beverwijk e.o.
De werkgroep Paleografie bestaat uit:
Dhr. J.G.Corvers
dhr. J. Haaijer
dhr. H. Stoker
Mw. E. Toepoel-Kuyl
Mw. C. Trautwein- de Wit
dhr. F. van Velzen
dhr. R. de Ruiter